Hoe doorbreken we de ‘Lockdown’-cirkel?
Honderden wetenschappers uit meer dan 30 verschillende landen trokken begin juli dit jaar al aan de bel; het coronavirus verspreidt zich vooral via kleine luchtdeeltjes in binnenruimtes. Ze waarschuwden dat als het huidige beleid niet wordt aangepast aan dit type virus, er een nieuwe golf aan besmettingen zou volgen. Deze angst is nu waarheid; na heropening van de scholen, werkplekken en sportzalen verspreidt COVID-19 zich weer exponentieel. Het gevolg? Opnieuw aangescherpte maatregelen en een gedeeltelijke lockdown. Blijven we de komende jaren in deze negatieve cirkel, of bestaat er een manier om deze te doorbreken?
Ondanks de opnieuw aangescherpte maatregelen blijft het aantal besmettingen dagelijks oplopen. Honderden wetenschappers, waaronder virologen, binnenmilieu-experts en epidemiologen hebben begin juli in een open brandbrief aan de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) aangegeven dat het coronavirus valt onder de categorie ‘airborne diseases’, een virus dat zich verspreidt via luchtdeeltjes. Handen wassen en 1,5 meter afstand houden kan zeker geen kwaad, maar als bestrijding tegen een virus dat via de luchtwegen binnenkomt wordt hiermee niet de grondoorzaak van het probleem aangepakt.
Wetenschappers onderscheiden drie virustypen; ‘Opportunisten’, ‘Overlevers’ en ‘Vliegers’
Begin oktober is in een interview met arts, epidemioloog en emeritus hoogleraar Menno Jan Bouma de term ‘virus’ uitgebreid uitgelegd. Volgens Bouma kunnen virussen worden onderverdeeld in drie verschillende hoofdgroepen, afhankelijk van de manier waarop ze reizen en een lichaam binnendringen.
- ‘Opportunisten’ (zoals bijvoorbeeld AIDS) worden overgedragen via een beschadiging zoals een wondje of een bloedtransfusie. Ook insectenbeten kunnen zorgen voor een overdracht van dit type virus.
- ‘Overlevers’ (zoals bijvoorbeeld buikgriep) volgen de weg van het voedsel. Deze virusdeeltjes zijn bestand tegen zure maagsappen en reproduceren zich in de darmen. Verspreiding vindt plaats via ontlasting; als een oude gastheer zijn handen niet wast na een toiletbezoek kunnen de virusdeeltjes via het schudden van handen of via oppervlaktes worden overgedragen naar een nieuwe gastheer. Als de handen van de nieuwe gastheer in contact komen met mond of neus kan het virus in de maag en darmen terecht komen.
- ‘Vliegers’ (zoals griepvirussen) liften mee op kleine druppeltjes die de besmette persoon via de mond of neus naar buiten laat komen. Deze luchtdeeltjes noemen we aerosolen. Praten, zingen, uitademen en hoesten kunnen allemaal zorgen voor aerosolen die andere personen kunnen besmetten. Verpakt als een minuscuul druppeltje probeert dit type virus vervolgens mee te liften naar de longblaasjes van een nieuwe gastheer. Omdat de longwand slechts één cellaag dik is zijn er veel minder virusdeeltjes nodig om iemand ziek te maken. Besmetting via handen of oppervlaktes komt bij dit virustype weinig voor, omdat de kans zeer klein is dat de virusdeeltjes via deze route in de longen terecht komen.
Wetenschappers en experts vermeldden het al in de brandbrief, maar ook Menno Jan Bouma bevestigt het nogmaals in het interview; het coronavirus valt onder de categorie ‘Vliegers’, een virus dat op kleine luchtdeeltjes meelift en nieuwe gastheren kan besmetten wanneer het ingeademd wordt.
Corona is een ‘Vlieger’ en hoort ook zo bestreden te worden
Elk virustype heeft een ‘ideale’ leefomgeving waarin het kan overleven, zichzelf kan verspreiden en vervolgens kan vermenigvuldigen. Bij virussen die gebruik maken van aerosolen, zoals griepvirussen en het coronavirus, zijn belangrijke factoren voor de leefomgeving de temperatuur en de luchtvochtigheid. Een koele, droge binnenlucht zonder aanvoer van verse lucht is een ‘walhalla’ voor Vliegers volgens Menno Jan Bouma. Zo zijn er wereldwijd een groot aantal coronagevallen gerapporteerd in de vleesverwerkingsindustrie, maar ook bij veel andere bedrijven die gebruik maken van gekoelde, droge lucht.
In de Verenigde Staten zijn onderzoekers inmiddels tot de conclusie gekomen dat de uitbraak zo uit de hand is gelopen door zogenaamde ‘Superspreading Events’. Dit zijn grootschalige activiteiten met honderden mensen, waarbij één enkele persoon ervoor kan zorgen dat veel individuen besmet worden. Voorbeelden hiervan zijn conferenties, begrafenissen en kerkbijeenkomsten. Al deze activiteiten hebben hetzelfde in gemeen; een groot aantal personen in een kleine ruimte met slechte of beperkte ventilatiemogelijkheden, oftewel de ideale verspreidingsomgeving voor een Vlieger.
Een mooie vergelijking voor de verspreiding van dit virustype is sigarettenrook; als er binnenshuis gerookt wordt met alle ramen open is de lucht na enkele minuten verdwenen. Maar wordt er niet goed geventileerd? Dan kan diezelfde geur nog dagen blijven hangen in de kamer.
Epidemiologen en virologen geven aan dat maatregelen zoals handen wassen, desinfecteren, géén handen schudden en niet knuffelen nauwelijks effectief zijn wanneer je Vliegers zoals griepvirussen of corona aan wilt pakken. Ze zijn vooral effectief tegen Overlevers; het virustype dat zich verspreidt via ontlasting en oppervlaktes. Dit betekent niet dat deze huidige maatregelen niet kunnen helpen om verspreiding tegen te gaan, maar wel dat er effectievere manieren zijn om het coronavirus aan te pakken.
Meerdere wetenschappers, waaronder de honderden ondergetekenden van de brandbrief van begin juli, wijzen de regering erop dat de oplossing te vinden is in een goede ventilatie van binnenruimtes.
Huidige lockdown sluit niet aan bij een lange-termijnaanpak van corona
De aangescherpte maatregelen die het Kabinet onlangs heeft aangekondigd in de persconferentie zijn voornamelijk gefocust op het reduceren van het aantal contactmomenten. Zo zal de gehele horecasector weer sluiten, wordt thuiswerken weer aangeraden en is er een dringende aanbeveling om alleen te reizen wanneer het echt noodzakelijk is. Binnensport in teamverband zal worden stopgezet en ook professionele sporten mogen alleen beoefend worden zonder publiek. Ook is er een dringend advies om mondkapjes te dragen, een maatregel waarover epidemiologen zoals Menno Jan Bouma aangeven dat dit inderdaad kan helpen om verspreiding te verminderen.
Theoretisch gezien zijn dit stuk voor stuk maatregelen die inderdaad het aantal contactmomenten, en daardoor ook de mogelijkheid op verspreiding, kunnen terugdringen. Maar als we kijken naar wat wetenschappers uitleggen over de verspreidingswijze van het coronavirus wordt hiermee niet de grondoorzaak van het probleem aangepakt. De kans op besmetting via aerosolen in binnenruimtes blijft namelijk even groot.
De huidige maatregelen zullen de verspreiding tijdelijk afremmen, maar zorgen er niet voor dat we uit deze negatieve cirkel van lockdowns komen. Wanneer het aantal positief geteste personen afneemt en er opnieuw wordt besloten dat Nederland uit de tijdelijke lockdown kan, zal het aantal contactmomenten weer toenemen, stijgen de besmettingen in slecht geventileerde binnenruimtes exponentieel en belandt Nederland weer in dezelfde negatieve cirkel. Dit fenomeen zagen we ook na het versoepelen van de maatregelen begin juli; binnen enkele weken was er een extreme groei in het aantal positief geteste personen. Kortom, verspreiding zal na het openen van alle horeca en binnensport weer op dezelfde manier zorgen voor een derde golf. De reden hiervoor is dat het Kabinet probeert de verspreiding van het virus te reguleren op basis van contactmomenten onder personen, maar er wordt niet gekeken naar omgevingsfactoren die ervoor zorgen dat het coronavirus zich sneller of minder snel kan verspreiden.
Wetenschappers wijzen ons op de juiste manier om de ‘Lockdown’-cirkel te doorbreken
Meerdere onderzoeken vanuit de hele wereld tonen aan dat het virus zich gemakkelijk kan verspreiden in droge, koele binnenruimtes met een gebrek aan ventilatie. Binnenmilieu-experts maken zich zorgen voor de komende maanden; mensen houden de ramen dicht door de kou buiten, waardoor de lucht binnenshuis droger wordt. Dit gebrek aan ventilatie werkt het virus juist in de hand. Premier Rutte bevestigt dit ook in de persconferentie met het feit dat ‘achter de voordeur de meeste besmettingen plaatsvinden’ en dat er hierdoor een maximaal groepsgrootte binnenshuis zal worden ingesteld. Dit is volgens alle onderzoekers inderdaad de juiste constatering, maar met de verkeerde maatregel als conclusie om op de lange termijn het coronavirus te bestrijden.
Een beperking van het maximaal aantal personen in een ruimte zal uiteraard helpen, maar wat als we de maatregelen niet baseren op het aantal personen en in plaats daarvan de focus leggen op het veiliger maken van de ruimte zelf?
Op basis van alle wetenschappelijke onderzoeken blijkt immers dat goed ventileren, luchtreiniging en het vochtig houden van ruimtes de ‘ideale’ leefomgeving van het virus verstoort, waardoor het zich minder snel kan verspreiden. De sleutel tot de bestrijding van het virus op de lange termijn ligt volgens wetenschappers daarom in het veiliger maken van binnenruimtes en gebouwen door middel van betere ventilatie en luchtreiniging. Het verversen van de aerosolen in een ruimte zorgt ervoor dat virusdeeltjes geen nieuwe gastheer kunnen bereiken, waardoor besmettingen ingeperkt of zelfs voorkomen kunnen worden.
Maurice de Hond trekt in een debat met Ab Osterhaus op 26 oktober op NPO1 dezelfde conclusie: een nieuwe lockdown zou ernstige gevolgen hebben voor de economie en de gehele samenleving, maar ons doel om daarmee van het virus af te komen wordt niet bereikt. De wintermaanden zijn een gunstige periode voor de verspreiding van het virus, dus alleen met behulp van ventilatie en luchtreiniging kunnen we de verspreiding uiteindelijk tegengaan.
Wereldwijd kiezen landen voor de wetenschappelijk onderbouwde aanpak
Tekenen dat er draagvlak is om verspreiding van het coronavirus tegen te gaan door middel van ventilatie en luchtreiniging beginnen langzamerhand al zichtbaar te worden in meerdere landen, waaronder Nederland. Zo kondigde de Rijksoverheid begin oktober in een nieuwsartikel aan dat het Kabinet 360 miljoen beschikbaar zal stellen om scholen die niet aan de minimale ventilatienormen voldoen te voorzien van veilige klaslokalen. In dit nieuwsbericht verwijst de Rijksoverheid naar verspreiding via ‘druppelinfectie’ en het belang van goede ventilatie om verspreiding van het coronavirus tegen te gaan.
Ook in New York, dé eerste brandhaard van het coronavirus in de Verenigde Staten, is aangekondigd dat er onder begeleiding van het CDC (Centers for Disease Control) en de WHO (World Health Organisation) 10,000 mobiele luchtreinigers zullen worden geplaatst binnen het onderwijs, onder de quote: “the science is clear: well-ventilated building are safer buildings”.
Tot slot hebben ook onze oosterburen zich achter ventilatie en luchtreiniging geschaard.; Zo geeft bondskanselier Angela Merkel in haar persconferentie van 29 september aan dat de federale overheid een financieringsprogramma zal lanceren om ventilatie in openbare gebouwen te verbeteren als virusbescherming. Ook scholen en woningen zullen binnen de scope van dit grootschalige programma gaan vallen.
Deze gigantische investeringen op basis van wetenschappelijk onderzoek tonen aan dat een combinatie van ventilatie en luchtreiniging dé sleutel is om de pandemie een halt toe te roepen. Niet alleen het coronavirus, maar ook andere Vliegers krijgen het lastig in een goed geventileerde, gezuiverde ruimte nieuwe gastheren te besmetten via aerosolen.
Ga met ons de strijd aan tegen het coronavirus en voorkom een nieuwe lockdown
De missie van AirExchange® is om de Nederlandse samenleving uit deze negatieve cirkel van lockdowns te helpen door van elke binnenruimte een veilige plek te maken. Met onze, hiervoor speciaal ontwikkelde filtercombinatie van o.a. een HEPA-filter, Ionisator en een UV-C-lamp gaan wij de strijd aan met het coronavirus en zorgen we ervoor dat een binnenruimte actief gezuiverd wordt van schadelijke aerosolen.
AirExchange® probeert het draagvlak voor luchtreiniging in de maatschappij te verbreden, door meer bewustwording te creëren dat een goede luchtkwaliteit in alle binnenruimtes op de lange termijn de beste manier is om het coronavirus effectief tegen te gaan. Dit doen we onder andere in de onderwijssector in samenwerking met onze partner Deltaplan Ventilatie Onderwijs, en door de luchtreinigers in onze webshop aan te bieden, zodat we ook in kantoorruimtes, sportzalen en behandelruimtes de strijd met COVID-19 aan kunnen gaan.
Epidemiologen en binnenmilieu-experts verwachten dat we in de maanden november tot april een verhoogd risico zullen hebben op verspreiding van het virus via aerosolen in binnenruimtes. Als we de kwetsbaren van de samenleving willen beschermen en een nieuwe lockdown willen voorkomen, is het noodzakelijk om met behulp van ventilatie en luchtreiniging binnenruimtes veiliger te maken.
Lees hier meer over de AirExchange® luchtreinigingssystemen.
